مجموعه غلطک هرزگرد آلترناتور نوع A (موتورEF7 ) سمند ملی ایساکو – گارانتی پلاس

مجموعه غلطک هرزگرد آلترناتور (Alternator Idler Pulley Assembly) برای موتورهای EF7 سمند ایساکو (و همچنین تیپ‌های دیگر سمند) یک قطعه مهم در سیستم دینام و تسمه محرکه (Accessory Drive Belt) است.

در ادامه به توضیحات کامل این مجموعه، عملکرد، علائم خرابی و نحوه تعویض آن می‌پردازیم:

—

1. عملکرد و محل قرارگیری

· وظیفه اصلی: این غلطک به عنوان یک هرزگرد (Idler) یا غلتک تنش (Tensioner Pulley) عمل می‌کند. وظیفه آن این است که تسمه دینام (و در برخی موارد تسمه سایر تجهیزات مانند پمپ هیدرولیک فرمان) را در مسیر صحیح هدایت کرده و تنش (Tension) مناسب را در آن ایجاد و حفظ کند. این کار از لغزش تسمه، ساییدگی زودرس و ایجاد سر و صدا جلوگیری می‌کند.
· محل قرارگیری: این مجموعه معمولاً در قسمت جلویی موتور، در مجاورت دینام (آلترناتور)، پمپ هیدرولیک و میل لنگ قرار دارد. این غلطک به صورت مستقیم با تسمه در تماس است اما هیچ نیرویی را به هیچ سیستمی منتقل نمی‌کند (به همین دلیل “هرزگرد” نامیده می‌شود) و فقط نقش هدایت و تنظیم تسمه را بر عهده دارد.

2. اجزای تشکیل‌دهنده مجموعه

این مجموعه معمولاً از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

· بلبرینگ (Bearing): قلب تپنده غلطک است. یک بلبرینگ با کیفیت و کاملاً آب‌بندی شده که امکان چرخش نرم و بی‌صدا غلطک را فراهم می‌کند.
· پولی یا غلطک (Pulley): بخش خارجی که معمولاً از جنس پلاستیک مقاوم (پلی آمید)، فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شود و شیارهایی روی آن وجود دارد که با طرح شیارهای روی تسمه همخوانی دارد.

در برخی طراحی‌ها، این غلطک به همراه یک بازوی کشنده (Tensioner Arm) به صورت یک مجموعه کامل فروخته می‌شود.

3. علائم و نشانه‌های خرابی

خرابی این قطعه معمولاً با علائم واضحی همراه است:

1. صدای جیرجیر یا غژغژ (Squealing/Squeaking): شایع‌ترین علامت است. این صدا معمولاً هنگام روشن کردن موتور، هنگام افزایش بار الکتریکی (مثلاً روشن کردن کولر یا فرمان هیدرولیک) یا در دورهای خاص موتور به گوش می‌رسد. این صدا ناشی از ساییدگی یا قفل شدن بلبرینگ غلطک است.
2. صدای تق تق یا لرزش (Rattling/Grinding): اگر بلبرینگ کاملاً خراب شده و قطعات داخلی آن خرد شده باشند، این صدا ایجاد می‌شود.
3. پارگی یا آسیب دیدن تسمه دینام: اگر غلطک به درستی نچرخد، اصطکاک و حرارت زیادی ایجاد می‌کند که می‌تواند منجر به پارگی یا ذوب شدن تسمه شود.
4. شل شدن تسمه: اگر عملکرد تنظیم‌کنندگی مجموعه از بین برود، تسمه شل می‌زند که خود باعث ایجاد صدای جیرجیر و کاهش بازدهی دینام و پمپ هیدرولیک می‌شود.
5. دشارژ شدن باتری: در موارد حاد، اگر به دلیل خرابی این قطعه، تسمه به طور کامل پاره شود یا نتواند نیرو را به دینام منتقل کند، باتری خودرو به مرور دشارژ (خالی) خواهد شد.

4. نکات مهم در تعویض و خرید

· کیفیت قطعه: از آنجایی که این قطعه دائماً تحت تنش و دور بالا می‌چرخد، استفاده از قطعه با کیفیت و اورجینال بسیار حیاتی است. قطعات بی‌کیفیت خیلی زود خراب می‌شوند و می‌توانند منجر به آسیب به تسمه و حتی ایجاد خطر شوند.
· برندهای معتبر: برندهای ایرانی معتبر مانند ساپکو (SAIPA) یا ایران خودرو و همچنین برندهای بین‌المللی سازنده قطعات دینام مانند INA (از گروه شافلر آلمان)، SKF یا NTN گزینه‌های بسیار مطمئن‌تری نسبت به قطعات نامشخص هستند.
· تعویض به موقع تسمه: توصیه می‌شود همزمان با تعویض تسمه دینام (معمولاً هر 60,000 تا 100,000 کیلومتر)، این غلطک هرزگرد نیز حتماً تعویض شود حتی اگر علامت خاصی نداشته باشد. زیرا هزینه آن در مقایسه با آسیب ناشی از پاره شدن تسمه ناچیز است.
· تنظیم صحیح: پس از نصب قطعه جدید، حتماً تنش (کشش) تسمه باید توسط مکانیک مجرب به درستی تنظیم شود. نه زیاد سفت باشد و نه زیاد شل.

5. فرآیند تعویض

تعویض این قطعه نسبتاً ساده است اما نیاز به ابزار مناسب دارد:

1. آزاد کردن فشار از روی تسمه توسط آچار مخصوص تنظیم کشش (معمولاً روی مکانیزم کشنده).
2. برداشتن تسمه از روی غلطک.
3. باز کردن پیچ یا نگهدارنده غلطک قدیمی.
4. نصب غلطک جدید.
5. قرار دادن تسمه سر جای خود و تنظیم کشش آن.
6. روشن کردن موتور و اطمینان از عدم وجود صدا و چرخش صحیح تسمه.

—

جمع‌بندی نهایی:

مجموعه غلطک هرزگرد آلترناتور در موتور EF7 سمند،اگرچه یک قطعه کوچک به نظر می‌رسد، اما نقش کلیدی در عملکرد بدون مشکل سیستم تسمه محرکه دارد. توصیه اکید می‌شود در صورت مشاهده هرگونه صدا یا مشکوک به خرابی این قطعه، بلافاصله به یک مکانیک مطمئن مراجعه کرده و نسبت به تعویض آن با یک قطعه مرغوب اقدام نمایید تا از هزینه‌های بیشتر ناشی از پاره شدن تسمه و از کار افتادن دینام و پمپ هیدرولیک جلوگیری شود.