غلتک سفت کن تسمه تایم خودتنظیم(موتورEF7) سمند ملی ایساکو – گارانتی پلاس

غلتک سفت‌کن تسمه تایم (Timing Belt Tensioner) در موتورهای EF7 خودروی سمند (و سایر خودروهای مبتنی بر این پلتفرم مانند تیبا) یکی از قطعات مهم و حیاتی در سیستم تایمینگ موتور است. نوع به کار رفته در این موتورها از نوع خودتنظیم (Self-Adjusting یا اتوماتیک) است.

در ادامه به توضیح کامل این قطعه، عملکرد، علائم خرابی و نکات مهم مربوط به آن می‌پردازیم:

1. وظیفه غلتک سفت‌کن تسمه تایم (Tensioner):

· اعمال کشش مناسب: اصلی‌ترین وظیفه آن، اعمال کشش ثابت و مناسب به تسمه تایم است تا تسمه همیشه در جای خود محکم و بدون لقی باشد.
· جلوگیری از پرش تسمه: کشش صحیح از پرش دندان‌های تسمه از روی چرخ‌دنده‌های میل‌بنگ، میل‌سوپاپ و واترپمپ جلوگیری می‌کند.
· جذب ارتعاشات: این قطعه ارتعاشات و ضربات ناگهانی سیستم را جذب کرده و مانع از انتقال آن به تسمه و دیگر قطعات می‌شود.
· افزایش عمر تسمه: با نگه داشتن تسمه در کشش ایده‌آل، به افزایش عمر مفید تسمه تایم کمک می‌کند.

2. مشخصات و نحوه عملکرد نوع خودتنظیم (Self-Adjusting):

غلتک سفت‌کن خودتنظیم در موتور EF7 برخلاف نوع قدیمی که نیاز به تنظیم دستی داشت، به صورت خودکار کشش مورد نیاز را اعمال می‌کند. این سیستم معمولاً از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

· قابلمه (غلتک) (Pulley): یک قرقره که تسمه تایم روی آن حرکت می‌کند. این قرقره معمولاً روی یک بلبرینگ با کیفیت بالا سوار شده تا به نرمی بچرخد.
· بازوی متحرک (Arm): قطعه‌ای که غلتک روی آن نصب شده و می‌تواند حول یک محور حرکت کند.
· مکانیزم فنر و دمپر (Spring and Damper Mechanism): قلب تپنده سیستم خودتنظیم است. یک فنر قوی داخلی به صورت مداوم نیرویی را به بازو وارد می‌کند که باعث اعمال کشش به تسمه می‌شود. همچنین یک مکانیزم میراگر (دمپر) نیز وجود دارد تا از نوسانات سریع و ضربات جلوگیری کند.

مزیت بزرگ خودتنظیم بودن: با فرسوده شدن و کش آمدن طبیعی تسمه تایم در طول زمان، این غلتک به صورت خودکار جابجا شده و کشش از دست رفته را جبران می‌کند. این کار نیاز به تنظیمات دوره‌ای دستی را برطرف کرده و عملکردی مطمئن‌تر را تضمین می‌کند.

3. علائم خرابی غلتک سفت‌کن تسمه تایم:

خرابی این قطعه می‌تواند عواقب بسیار جدی و پرهزینه‌ای داشته باشد (مانند برخورد سوپاپ و پیستون). علائم هشداردهنده آن عبارتند از:

· صدای تق تق یا خش‌خش از جلوی موتور: شایع‌ترین علامت خرابی غلتک سفت‌کن، تولید صداهای غیرعادی به خصوص در دورهای پایین و هنگام استارت زدن یا خاموش کردن موتور است. این صدا通常 ناشی از فرسودگی بلبرینگ غلتک است.
· لقی یا کشش بیش از حد تسمه: اگر تسمه بیش از حد شل یا بیش از حد سفت باشد، می‌تواند نشان‌دهنده از کار افتادن مکانیزم خودتنظیم غلتک باشد.
· فرسودگی غیرعادی تسمه تایم: اگر دندان‌های تسمه به سرعت ساییده می‌شوند یا ترک می‌خورند، ممکن است به دلیل خرابی غلتک و اعمال کشش نادرست باشد.
· خوردگی یا بازی (لقی) در غلتک: با بازرسی بصری می‌توان خوردگی، زنگ‌زدگی یا هرگونه لقی و بازی در غلتک را مشاهده کرد.
· پرش تسمه تایم: در موارد حاد، خرابی کامل غلتک می‌تواند منجر به پرش تسمه و خاموشی ناگهانی موتور و آسیب‌های جدی داخلی شود.

4. نکات بسیار مهم در تعویض:

· تعویض همزمان (Kit): به شدت توصیه می‌شود که در هنگام تعویض تسمه تایم، حتماً مجموعه کامل (کیت) تسمه تایم تعویض شود. این کیت شامل تسمه تایم جدید، غلتک سفت‌کن جدید، غلتک هرزگرد (Idler Pulley) و واترپمپ است. تعویض تنها تسمه و استفاده مجدد از غلتک فرسوده، ریسک بسیار بزرگی است زیرا عمر غلتک معمولاً با عمر تسمه یکسان در نظر گرفته می‌شود.
· کیفیت قطعه: از آنجایی که این یک قطعه حیاتی است، حتماً از قطعات با کیفیت اصلی (ایساکو) یا معتبر (OEM) استفاده کنید. قطعات بی‌کیفیت می‌توانند به سرعت خراب شده و باعث آسیب موتور شوند.
· تخصص مکانیک: تعویض تسمه تایم و قطعات مرتبط باید توسط مکانیک مجرب و با استفاده از ابزارآلات مناسب انجام شود. تنظیم نادرچینش تسمه (Timing) حتی به اندازه یک دندان می‌تواند به موتور آسیب بزند.

نتیجه‌گیری:

غلتک سفت‌کن تسمه تایم خودتنظیم در موتور EF7 سمند، یک قطعه هوشمند و حیاتی است که با اعمال کشش مداوم و خودکار، از سلامت و عملکرد صحیح موتور محافظت می‌کند. تعویض به موقع و همزمان آن با تسمه تایم، سرمایه‌گذاری کوچکی در مقایسه با هزینه‌های گزاف تعمیرات موتور در صورت خرابی است. در صورت مشاهده کوچک‌ترین علامت یا رسیدن به کیلومتراژ تعویض (طبق کتابچه راهنمای خودرو)، نسبت به تعویض مجموعه کامل اقدام کنید.